Circulariteit is een veel besproken begrip rondom duurzaamheid. Circulariteit richt zich op het minimaliseren van afval en op het maximaliseren van het hergebruiken van bouwmaterialen. Daarnaast brengt circulair bouwen veel voordelen met zich mee. In dit artikel vertelt onze duurzaamheiddeskundige Lauran van Poppel meer over deze voordelen. En legt hij uit welke manieren van circulair bouwen er zijn, hoe dit gemeten wordt doormiddel van de BCI en sluit hij af met een advies aan woningcorporaties.
Door circulair te bouwen wordt er zoveel mogelijk bouwafval hergebruikt. Hierdoor hoeven er minder nieuwe materialen geproduceerd te worden, wat weer leidt tot een vermindering van nieuwe grondstoffen. Een methode om de mate van circulariteit weer te geven, is middels de 10R- ladder. Deze ladder bestaat uit 10 niveaus, lopend van R0 tot R9. Waarbij niveau R0 de hoogste vorm van circulariteit bevat en dat is Refuse (R0): het weglaten van een product. Hiermee voorkom je dat er überhaupt een vorm van energie of grondstoffengebruik nodig is. “Een voorbeeld hiervan dat wij zelf hebben toegepast is het weglaten van zonwering, in ons project Den Hoek in Helvoirt. In plaats van het produceren van bijvoorbeeld aluminium zonwering, hebben we een houten pergola geplaatst, waar bladrijke planten tegenaan kunnen groeien. Planten die in de zomer zorgen voor een natuurlijke vorm van zonwering en in de winter, door het verlies van blad, juist zonlicht doorlaten. “
Hoe kunnen woningcorporaties rekening houden met circulariteit?
“Binnen onze branche hebben we gezamenlijk de verantwoordelijkheid om een bijdrage te leveren aan bewuster omgaan met bouwmaterialen. Zo kan iedere woningcorporatie in meerdere – of mindere mate hierop anticiperen”. Aldus Lauran.
In de renovatiesector wordt al veel gebruik gemaakt van het circulair inzetten van materialen. Zo is in 2021 het Handboek Circulair Renoveren Woningcorporaties geschreven. In opdracht van de provincie Noord-Holland.
Enkele onderwerpen die aan bod komen en zowel voor renovatie als nieuwbouw kunnen gelden zijn:
• Strategie en tactiek bepalen
• De (circulaire) kaders van je project bepalen
• Circulaire Keten & Businessmodel
• Circulariteit organiseren en stimuleren
• Uitvoeren
• Gebruik & Waardebehoud
Dit handboek biedt:
• Inzicht in en kennis over circulair renoveren
• Handvatten
• Handelingsperspectief
• Voorbeelden van woningcorporaties die aan de slag zijn gegaan met circulair renoveren
Handboek_Circulair_Renoveren_voor_Woningcorporaties
Wanneer er minder circulaire producten beschikbaar en of bruikbaar zijn dan gewenst, dan kan gedacht worden aan het afstemmen van terugnamegaranties. In de markt ontwikkelen zich steeds meer producten met deze afspraken. Het dwingt de leverancier om goed na te denken over zijn product, over de grondstoffen die hij gebruikt en over het productieproces. Een voorbeeld van zo’n product zijn kanaalplaatvoeren. De kanaalplaten worden bij het oogsten van de woningen opgehaald door de leverancier. De leverancier garandeert de producten zelf op te halen bij het betreffende project en deze op eigen kosten ook te verwerken in herbruikbare grondstoffen en zelfs hergebruik van originele producten. Automatisch betekent dit dat er aan de voorkant goed nagedacht moet worden over het verwerken van het product in het gebouw of in de woning. Een voorwaarde die een leverancier kan stellen is namelijk dat het product in zijn volledigheid teruggeleverd wordt. Om dit te realiseren is het van belang om bij de ontwerpfase al na te denken over het demontabiliteitsniveau van de producten. Ook wel losmaakbaarheid genoemd. Wat inhoudt dat verbindingen toegankelijk blijven
Financieel voordeel
Het kosteloos terugnemen van de producten door de leverancier betekent ook dat er aan de voorkant van een project een lager bedrag aan sloop- en afvalkosten gerekend hoeft te worden. Wat ten goede komt van de Total Cost Ownership (TCO), gedurende de gehele afschrijfperiode. Iets dat dus door het grote aantal bezit aan woningen doorlopend terugkomt. Dit kan een grote kostenpost schelen, die vrijkomt om te investeren in nieuwe projecten. Lauran is er zelfs van overtuigd dat er geen sloopkosten zullen zijn wanneer een woning compleet circulair gebouwd is. En er tergnamegaranties afgesproken zijn.
Uiteindelijk levert het circulair bouwen duurzame woningen, welke een positieve bijdrage leveren aan de leefbaarheid van wijken. En hoe mooi is het iets om een tweede- of zelfs derde leven te geven?
Hoe meten we circulariteit?
Er is nog geen unaniem vastgestelde methode als het gaat het meten van circulariteit binnen gebouwen. Een veel gebruikte methode is de Building Cicularity Index (BCI).
Zeven pijlers vormen samen één waarde. Een percentage gemeten tussen de 0-100%. Waarbij een score onder de 45% aangeeft dat er relatief weinig aandacht besteed is aan circulariteit. De gemiddelde BCI-score ligt nu tussen de 45% en 50% wat weergeeft dat er in de beginselen rekening is gehouden met circulariteit. Het is van veel verschillende factoren afhankelijk of er een percentage bij- of afgaat. Meer informatie over de inhoud van deze zeven pijlers en de opbouw van de scores lees je via: BCI in de praktijk.
Ook is er op dit moment nog geen wetgeving als het gaat om het circulariteitpercentage in gebouwen. “Ik verwacht wel degelijk dat het een kwestie van tijd is voor dat hier wetgeving op komt, veel bedrijven zullen dit vanuit intrinsieke motivatie al toepassen of hun steentje hier aan bijdragen, maar om het echt te stimuleren hebben we soms wetgeving nodig”. Wat ik om mij heen ervaar bij woningcorporaties is dat zij dit steeds meer gaan toepassen. Mijn advies zou zijn hier actief beleid op te maken en je laten meenemen door een partij die hier al ervaring mee heeft. Op die manier leert men van de eerder opgedane kennis van die partijen. Het is zoals met zoveel, Gewoon Doen!
Wij hebben bij Van der Heijden ervaren dat het toepassen van circulaire materialen een mooie dynamiek brengt. Binnen het team daagt het uit om anders te denken en men is trots om een positieve bijdrage te leveren aan het milieu. Er zijn daarbij veel circulaire alternatieven materialen beschikbaar, waardoor het de stap om circulair te bouwen gemakkelijker maakt.”
Geïnteresseerd in hoe te komen tot een CO2 neutraal 2050? Lees onze blog hier: Samen naar een CO2 Neutraal 2050.